Omschrijving
Schoorsteen Wienerberger: nieuw lichtbaken voor Venlo
Gemetselde fabrieksschoorstenen zijn opvallende landmarks van het industriële verleden. De schoorsteen van Wienerberger is met een spraakmakend kunstwerk getransformeerd tot lichtbaken voor Venlo-Tegelen.Geschiedenis van de Schoorsteen Wienerberger
Al in de prehistorie werden er producten van klei gebakken in Tegelen. Vermoedelijk komt de naam van het plaatsje zelf van het latijnse woord voor dakpan: ‘tegula’ of van het hiervan afgeleide woord voor baksteen: ‘tichel’. Tegelen ontwikkelde zich al vroeg in de 19e eeuw tot een regionaal centrum voor de grofkeramische industrie. De traditioneel aanwezige potten- en steenbakkerijen groeiden uit tot grotere fabrieken. In Tegelen stond vroeger een woud aan schoorstenen. Nu zijn daar nog enkele karakteristieke exemplaren van over. Opvallend is dat al deze schoorstenen op prominente zichtlocaties liggen aan of naast de snelweg. De schoorstenen verwijzen naar een eeuwenlange traditie van kleiverwerking in het Limburgse plaatsje.
De Wienerberger schoorsteen hoorde bij Teeuwen’s kleiwarenindustie, een bekende fabrikant in de regio. Het bedrijf werd in 1844 als steenbakkerij opgericht door Paulus Teeuwen. In 1870 werden er met 11 arbeiders en 2 panovens 672.000 handpannen geproduceerd. In 1927 bedroeg de jaarproductie van de Nederlandse fabrieken 9.154.771 dakpannen, 4.052.489 stenen en 4502 ton gresbuizen met een gezamenlijke waarde van 850.000 gulden.
Op 9 april 1940 werd het bedrijf opgesplitst in de N.V. Paul Teeuwen Kleiwarenfabrieken en de N.V. Greswaren Industrie Teeuwen. De N.V. Paul Teeuwen Kleiwarenfabrieken gaat verder met de dakpannenfabriek in Tegelen en de N.V. Greswaren Industrie Teeuwen gaat verder met de gresbuizenfabriek in Reuver en de Ringovensteenfabriek Blerick. Na de oorlog werd het complex in Tegelen met de monumentale schoorsteen overgenomen door het grote internationale kleiverwerkingsbedrijf Wienerberger.
De schoorsteen werd gebouwd door de firma Canoy-Herfkens uit Tegelen, één van de twee bedrijven in Nederland die de markt voor schoorstenen domineerden. De firma leverden ook zelf de speciale radiaal stenen voor de bouw. De schoorsteen is ongeveer 70 meter hoog, heeft aan de basis een doorsnede van 4 meter en loopt taps toe naar boven met een doorsnede van ongeveer 1,20 meter.
Herbestemming van de Schoorsteen
De Wienerberger schoorsteen is in 2021 gerestaureerd. Aan beeldend kunstenaars Yvonne Rooding en Suzanne Berkers is gevraagd om een kunstwerk te ontwerpen; een interactief lichtkunstwerk bestaande uit 32 spandbanden met ledlicht. Door middel van deze lichtinstallatie kan de schoorsteen met verschillende kleuren ieders verhaal vertellen. De schoorsteen kan bijvoorbeeld de kleur van VVV Venlo aannemen na een gewonnen wedstrijd, oranje zijn tijdens koningsdag of verkiezingsuitslagen weergeven. Zo wordt de schoorsteen ter hoogte van de A73 en de A74 een echt lichtbaken voor de regio.
Voor de restauratie en herbestemming tot lichtkunstwerk is geld opgehaald bij de gemeente Venlo, Provincie Limburg, VriendenLoterij, Stichting Vrienden van BOEi, Wienerberger en Ondernemend Venlo.