Nieuw leven voor betekenisvolle gebouwen? Het begint bij een haalbaarheidsonderzoek
Of het nu gaat om een verlaten fabriek, een markante kerk of een oude boerderij; een herbestemmingsproject is geen eenvoudige opgave. Het is compleet anders dan nieuwbouw: het pand staat er al, er zijn veelsoortige belanghebbenden, het heeft een geschiedenis, er zijn beperkingen.
Maar herbestemming biedt ook kansen om deze beeldbepalende en vaak monumentale gebouwen te laten herleven, en ze een positieve rol te laten spelen in en voor hun omgeving Een kans om er een nieuwe functies aan te geven, zodat ze weer aantrekkelijk worden voor de huidige generatie. En een kans om ze duurzaam te kunnen behouden voor toekomstige generaties.
Elk herbestemmingsproject begint bij een haalbaarheidsonderzoek. BOEi is al ruim 25 jaar een expert in herbestemmen van erfgoed. We kennen de valkuilen, we zien de kansen en exploitaties kennen we uit eigen ervaring.
Klik hier voor een recente nieuwsbrief rond haalbaarheidsonderzoeken
Onze haalbaarheidsonderzoeken
We bieden verschillende producten aan om uw wensen zo goed mogelijk tegemoet te komen:
1. Haalbaarheidsonderzoek: Meerdere herbestemmingsscenario’s worden onderzocht en alle aspecten van een herbestemming in beeld gebracht, zoals de restauratiekosten, relevante wet- en regelgeving, mogelijke nieuwe functies, begrotingen op het gebied van investering en exploitatie, en stakeholdersoverzicht. BOEi brengt desgewenst advies uit over de cultuurhistorische betekenis, destilleert daaruit de kernkwaliteiten en adviseert hoe u daarmee om kunt gaan bij de ontwerpopgave. BOEi kan ook adviseren en ondersteunen bij het creëren van draagvlak voor herbestemming bij stakeholders, of bij de participatie binnen uw herbestemmingsopgave.
Een haalbaarheidsonderzoek kent een gemiddelde looptijd van vier maanden. Het resultaat is een gedegen onderzoek op basis waarvan de gewenste herbestemming met het volste vertrouwen uitgevoerd kan worden.
2. Quickscan: Eén scenario voor restauratie of herbestemming wordt onderzocht. Zo kan bijvoorbeeld in kaart worden gebracht of er al potentiële huurders of kopers zijn. Ook kan een bouwhistorisch onderzoek deel uitmaken van een Quickscan; kan een transformatiekader worden opgesteld; een principeverzoek worden ingediend; en overleg plaatsvinden met buutbewoners, het bevoegd gezag, en potentiële kopers/huurders.
Een quickscan wordt gemiddeld binnen twee maanden afgerond.
3. Verduurzamingsonderzoek: Een herbestemming is geen eenvoudige opgave. Het reduceren van het energieverbruik is daarbij één van de opgaven die onderdeel zijn van het weer aantrekkelijk maken van het pand voor de huidige generatie, en om ze duurzaam te kunnen behouden voor toekomstige generaties. Het verduurzamen van monumenten vraagt echter om maatwerk.
Met een verduurzamingsonderzoek wordt inzicht verkregen in alle kansrijke energetische verduurzamingsmaatregelen passende bij het gebouw en de beoogde herbestemming. Er ontstaat een gedetailleerd beeld van de mogelijkheden en hun besparings- en kostenindicaties voor zowel bouwkundige als installatietechnische maatregelen. Het resultaat is een indicatieve businesscase voor verduurzaming van uw monument.
Interesse in een haalbaarheidsonderzoek?
Tot 30 november is het mogelijk subsidie voor een haalbaarheidsonderzoek aan te vragen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Deze subsidie voorziet in 70% van de onderzoekskosten. Het totale budget voor de regeling bedraagt bijna € 3,4 miljoen, waarvan € 2,19 miljoen voor haalbaarheidsonderzoeken, € 0,5 miljoen voor verduurzamingsonderzoeken en €0,7 miljoen voor het wind- en waterdicht maken van monumenten.
Neemt u BOEi in de hand voor een haalbaarheidsonderzoek, dan kunt u overwegen BOEi ook de subsidieaanvraag te laten doen. BOEi kent de procedure en krijgt jaarlijks met succes een groot aantal van deze subsidieaanvragen toegekend.
Voor een snel en adequaat voorstel inzake een haalbaarheidsonderzoek kunt u contact opnemen met ons team Haalbaarheidsonderzoeken:
e-mail: hbo@BOEi.nl
telefoon: 033 7600660
Over BOEi
Jaarlijks voert BOEi circa 80 haalbaarheidsonderzoeken uit in opdracht van derden. Ook verzorgen wij verkooptrajecten en de zoektocht naar exploitanten van of beoordelen wij de geschiktheid van mogelijke kandidaten. Tevens kunt u ons in de hand nemen voor de vervolgstappen ná de afronding van de kerkenvisie in uw gemeente.
Hier vindt u een folder met meer informatie over de stappen binnen een haalbaarheidsonderzoek.
De meerwaarde van herbestemming is beschreven in deze brochure.
Succes na een haalbaarheidsonderzoek
Hieronder enkele recente voorbeelden van haalbaarheidsonderzoeken die tot een succesvolle herbestemming hebben geleid. Samen met BOEi maakt u het haalbaar!
Martinuskerk Pannerden: combinatie tussen wonen en samenkomen
Recent heeft BOEi in opdracht van Martinus Pannerden BV een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd voor de Martinuskerk in het Gelderse Pannerden. Het doel was de kerk te behouden voor de gemeenschap, via een combinatie van gemeenschapsruimte en woningen voor de inwoners van Pannerden. Binnen dit onderzoeksproces ontstond er een mooie samenwerking tussen de opdrachtgever en BOEi: de opdrachtgever heeft zelf meerdere ontwerpen uitgewerkt en BOEi heeft de bouwkosten en het investerings- en exploitatieplan uitgewerkt. Daarbij werd onder meer gekeken naar de technische en financiële haalbaarheid.
De zoektocht heeft geleid tot een bruikbaar ontwerp met financiële onderbouwing waarmee Martinus Pannerden BV de volgende stappen kan gaan zetten in het herbestemmingsproces. De gemeenschapsruimte zal straks in de buurt van het altaar komen en de woningen worden gerealiseerd binnen de huidige contouren van het middenschip.
Groate Kerk: flinke besparing op stookkosten mogelijk
Voor de Groate Kerk in het Friese Jacobiparochie heeft BOEi een verduurzamingsonderzoek uitgevoerd. Daaruit is gebleken dat het huidige gasverbruik maar zeer beperkt wordt bepaald door het gebruik van de kerk. Uit energieprestatieberekeningen blijkt dat het gasverbruik van de kerk voor ruim 80% bestaat uit verwarming buiten gebruiksuren, om de kerk in het stookseizoen op een basistemperatuur van minimaal circa 8ºC te houden.
Dat betekent dat te nemen maatregelen daarop gericht zouden moeten zijn. En dat biedt kansen voor lagere temperatuurverwarming en inzet van een hybride warmtepomp. BOEi stelde eveneens een advies op om het kerkzaalgewelf en de vensters bouwfysisch verantwoord te isoleren, met behoud van monumentale waarden.
De Groate Kerk was in maart dit jaar het decor voor een verticale dansvoorstelling ‘Dans naar de Hemel’ van de erfgoedparade.
Slot Loevestein: op naar 300.000 bezoekers
Slot Loevestein in het Gelderse Poederooien, onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, staat voor een omvangrijke transformatie- en uitbreidingsopgave. In 2020 en 2021 heeft de Stichting Museum Slot Loevestein een beleids- en activiteitenplan opgesteld voor het Slot en het omliggende Munnikenland. Om als volwaardig Rijksmuseum mee te kunnen doen is een bezoekersaantal van 300.000 bezoekers in 2030 nodig. Om dat aantal te bereiken moet er gekeken worden naar de huidige activiteiten, en dienen nieuwe activiteiten en bijbehorend vastgoed binnen en buiten de vesting ontwikkeld te worden.
Om de haalbaarheid van de visie en het activiteitenplan te kunnen onderzoeken heeft BOEi in 2022 een businessplan opgesteld voor zowel de gebouwen binnen de vesting als daarbuiten. Ook is er door landschapsarchitect land-ID een zogenaamde HIA/CHER (Heritage Impact Assesment) opgesteld. Momenteel werkt BOEi aan een masterplan waarin alle onderdelen samenkomen.
Bernarduskerk: het nieuwe dorpshart van Made
Het dalende kerkbezoek van de afgelopen decennia heeft zijn weerslag op het Nederlandse religieuze erfgoed. Zo ook in het Brabantse Made. In 2019 en 2020 deed BOEi een haalbaarheidsonderzoek naar de herbestemming van de Bernarduskerk.
In samenspraak met dorpsbewoners en andere stakeholders leidde het tot een succes. De herbestemming van de kerk tot nieuw sociaal-cultureel dorpshart is bijna gereed. In de Bernarduskerk komt een theater, bibliotheek, kinderdagverblijf en ruimte voor verenigingen.
Boerderij in het buitengebied van Den Haag
Ook vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen komt BOEi regelmatig tegen in haalbaarheidsonderzoeken. Zo ook een boerderij in het buitengebied van Den Haag. Hoewel het geen monument is, vertegenwoordigt het complex wel degelijk cultuurhistorische waarden aan het karakteristieke bebouwingslint. BOEi voerde een haalbaarheidsonderzoek uit naar herbestemming van enkele agrarische gebouwen op het terrein, met bijzondere aandacht voor de locatie, de lokale markt en de financiële haalbaarheid van restauratie en herbestemming.
Lees meer over agrarisch erfgoed.
Landgoed Singraven: Rood voor Groen
Landgoed Singraven: een eeuwenoud landgoed van ca. 500 hectare bos, landbouwgrond en natuur. De laatste jaren ontstond een structureel exploitatietekort. BOEi zocht in opdracht van Stichting Edwina van Heek naar manieren om het tekort op te lossen en openstelling voor het publiek te continueren.
Met behulp van een ‘Rood voor Groen’ worden er tien woningen op nieuwe erven en in bestaande, bouwvallige gebouwen gerealiseerd. De erfpachtinkomsten die hieruit voortvloeien, garanderen een toekomst voor het landgoed.
