De vraag naar duurzame oplossingen is bij restauratie en herbestemming van monumenten steeds prominenter aanwezig. CO2-neutraliteit is gemeengoed aan het worden. BOEi gaat zorgvuldig met haar monumenten en gebouwen om en probeert binnen de mogelijkheden die het gebouw heeft zo duurzaam mogelijk te opereren. Omdat bij een monument niet altijd de in de reguliere bouw geijkte bouwkundige duurzaamheidsmaatregelen mogelijk zijn, probeert BOEi dit vaak op andere manieren te realiseren, middels bijvoorbeeld biomassakachels en zonnepanelen. Al in 1998 plaatsten wij onze eerste warmtepompen, apparaten waarvan we toen het nut nog moesten uitleggen. Met projecten als de C02-neutrale Blokhuispoortgevangenis brengen we onze duurzaamheidsvisie vandaag nog sterker in de praktijk.
Denken over duurzaamheid bij herbestemmingen
Een innovatieve rol op het gebied van duurzaamheid past goed bij monumentenzorg en is ook de troef van de relatief kleine sector. Monumenten zijn aaibaar en kunnen in het overtuigen van het publiek van nieuwe methoden van verwarmen, koelen en verlichten een doorbraakrol vertegenwoordigen. Bij restauraties en herbestemmingen door BOEi wordt rekening gehouden met vele aspecten: energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Denk bij een biomassaketel bijvoorbeeld aan de herkomst van het verbrandingsmateriaal en de noodzaak van een hoge temperatuur voor het gebouw of complex. Daarnaast wordt uiteraard ook waar mogelijk gebruik gemaakt van de meer bekendere oplossingen en maatregelen, als zonnepanelen, isolatie, regenwaterafvoer en hergebruik van materialen.
Praktijkvoorbeelden
BOEi heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in het mogelijk maken van duurzame oplossingen in monumenten. Zo zijn bijvoorbeeld bij de volgende projecten duurzame oplossingen toegepast:
ENKA Kantinegebouw te Ede
Het Kantinegebouw is herbestemd tot duurzame ‘“brede school” met huurders basisschool De Ontdekking en Bzzzonder (kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang). De charme van het rijksmonument uit de jaren 50 is behouden terwijl het BENG-predikaat (Bijna Energieneutrale Gebouwen) is behaald. Dit was een flinke uitdaging voor het nooit geïsoleerde betonnen gebouw met enorme glasvlakken. Het gebouw moest aan zowel de monumenteneisen als de eisen voor een schoolgebouw voldoen. Dit gebouw wijst uit dat deze eisen elkaar niet hoeven uit te sluiten. Uiteindelijk is voor de volgende combinatie van maatregelen gekozen:
- de buitengevels en de buitenkolommen zijn aan de binnenzijde hoogwaardig geïsoleerd;
- bij de gevelkozijnen zijn achterzetpuien geplaatst met geïsoleerde beglazing, rondgaande tochtprofielen en te openen ramen met dezelfde indeling als de betonnen gevelkozijnen; slim detailleren en een goede kierdichting zijn hierbij één van de meest wezenlijke onderdelen voor een goed geïsoleerde schil.
- op het dak liggen PV-panelen (gebouwgebonden duurzame elektriciteitsopwekking)
- het gebouw is aangesloten op het warmtenet van Ede voor een gebiedsgebonden duurzame warmtelevering.
Dit voorbeeld laat zien dat ook bij herbestemming van een rijksmonument een BENG-predikaat haalbaar is.
Blokhuispoort te Leeuwarden
De restauratie en herbestemming van de Blokhuispoort door BOEi gebeurt in nauwe samenwerking met de gemeente Leeuwarden en provincie Friesland. In een samenwerkingsovereenkomst is vastgelegd op welke wijze het complex gerestaureerd, verduurzaamd en herbestemd gaat worden. Deze samenwerking zorgt voor een groot draagvlak op het gebied van circulariteit en duurzaamheid.
De longen van het historische Blokhuispoort complex bestaan uit 2 grote biomassa ketels. Deze ketels worden gevoed met houtsnippers uit snoeiafval van de gemeente Leeuwarden. Op deze installatie is eveneens ook een koelabsorptiemachine aangesloten zodat ook de koeling van de zolderruimtes èn het benodigde koelvermorgen voor de platenperserij Deepgrooves wordt geleverd. In de Blokhuispoort worden dus platen geperst op verbranding van biomassa en ook door middel van zgn. ‘dry coolers’ welke op het dak staan van het Alkovengebouw. Elektra wordt opgewekt met zonnepanelen op onzichtbare delen van het dak. Om de kennis en ervaringen rondom zonnepanelen op monumenten te vergroten, faciliteerde BOEi met Nudge een prijsvraag om te komen tot de best passende zonnepanelen voor dit type gebouwen.
ENKA Westhal te Ede
Op het dak van de Westhal in Ede zijn 1.648 zonnepanelen (totaal 445.000 Wp) zijn aangebracht. Het gebouw is ook aangesloten op de aangrenzende biomassa centrale in Ede. De zonnepanelen op het sheddak van de oude fabriek leveren stroom aan de omliggende woonwijk. De Westhal is het grootste energieleverende rijksmonument van Nederland.
Zie hier de timelapse van het plaatsen van de zonnepanelen
BOEi heeft er alle vertrouwen in dat we als sector bij verduurzaming de toon kunnen zetten. De passie van eigenaren van monumenten staat daar gewoon garant voor.
