Op 28 februari 2024 is het 55 jaar geleden dat de Wagenwerkplaats in Blerick, na bijna 80 jaar actief te zijn geweest, werd gesloten. Een bijzonder monument uit de beginperiode van de spoorwegen.
De werkplaats van de Nederlandse Spoorwegen
Halverwege de negentiende eeuw krijgt het spoorwegennet in ons land een flinke impuls. Vanaf de jaren zestig groeit het aantal kilometers spoorlijn gestaag en neemt het gebruik van treinvervoer toe. Op diverse locaties in het land worden werkplaatsen opgericht om het veelgebruikte spoorwegmateriaal te onderhouden en repareren. Eerst in Haarlem en Amsterdam. In 1889, na de uitbreiding van het spoorwegnet in het zuiden, wordt er in Blerick een wagenmakerij gebouwd. Deze werkplaats is bedoeld voor reparaties aan voornamelijk goederentreinen. Mankeert er iets aan een goederenwagon, dan wordt de wagon ter reparatie naar Blerick gebracht om weer ‘gezond’ te maken. Wagons die kleine reparaties nodig hebben, worden in verschillende rijen in de grote hal gerepareerd. Zware wagons worden opgekrikt, waarna de wielstellen eruit worden gerold. Alles wat bij reparatie van goederenwagons van pas kan komen heeft men hier bij de hand, zoals een timmerfabriek en een smederij.
Belangrijke Limburgse industrie
De werkplaats groeit in de jaren erna aanzienlijk. Dat is gunstig voor de werkgelegenheid in Blerick, waarin de eerste helft van de vorige eeuw zo’n 350 mensen werken aan herstel en onderhoud van spoorwegmaterieel. Generaties lang drukt de werkplaats haar stempel op Blericks sociaal maatschappelijk leven. Uit alle delen van het land komen mensen naar Blerick en vinden werk bij de NS. Deze import doet het inwonertak van 5.000 in 1910 binnen vijftien jaar verdubbelen.
In de jaren twintig bereikt het dorp de status van industrieplaats en groeit de behoefte aan meer capaciteit. Een nieuwe wagenwerkplaats wordt gebouwd. Met een lengte van 85 meter en voorzien van zes sporen in combinatie met het te maken rolwagenspoor, was het een belangrijke aanvulling op de bestaande wagenmakerij.
De sluiting van ‘Blerick’
In 1969 wordt de wagenmakerij echter gesloten als gevolg van afname van goederenvervoer over de rails. NS moet het aantal goederentreinen fors inkrimpen en concentreert vanaf dan al haar reparaties in Amersfoort. ‘Blerick’ kwam leeg te staan. Een deel van de centrale wagenwerkplaats blijft tot en met 1995 in gebruik gebleven als technisch steunpunt voor onderhoud aan de rangeerlocomotieven van het emplacement Venlo. De hallen worden hierna voornamelijk gebruikt als opslagplaats. Stibans, een stichting van treinliefhebbers, gebruiken de plek om oude treinen op te knappen. In 2002 krijgt de oude wagenmakerij bescherming als rijksmonument.
Sinds 2007 is BOEi eigenaar van de wagenmakerij. Met een oppervlakte van bijna 8.000 vierkante meters, is het een van de grootste rijksmonumenten van Nederland. De restauratie was een miljoenenklus. Binnen- en buitenmuren moesten grondig worden opgeknapt, net als de kantoren. Het dak lekte en nieuwe rails moest worden aangelegd. Na een grondige restauratie is veel van haar oorspronkelijke karakter behouden. Het rijksmonument wordt nu grotendeels gebruikt als depot door het Spoorwegmuseum.
Meer informatie op de projectpagina
Tekst: Jasmijn Bus
