Geef cultureel erfgoed een nieuwe toekomst en steun BOEi! - Doe mee

Christ van der Aa - KVL Oisterwijk

11_Chris-van-der-Aa.jpeg

Christ van der Aa (1885) was de oprichter en eerste directeur van de Leerlooierij, later KVL. Als zoon van een Tilburgse paardenstuitenlooier leert hij de techniek van het looien in de fabriek van zijn vader. Als hij volwassen is vestigt hij zich in Oisterwijk omdat zijn vrouw Cornelia van de Ven daar al woont en niet van zins is te vertrekken. Christ begint neemt kleine looierij over op De Lind in 1916, maar heeft duidelijk het ondernemersbloed te pakken. Al snel komt hij met het plan voor een grootse fabriek en op 27 oktober 1916 richt hij samen met Jan Vermetten de NV Lederfabriek Oisterwijk op. Een slimme deal, want Vermetten is commissaris voor Kaufmanns Huidenhandel en heeft dus kennis van de markt. In 1917 begint de bouw en in ‘De Schijf’ ten noorden van de spoorweg verrijst het gebouw van de leerlooierij. Een jaar later zal de productie starten.

Het prachtige boek ‘100 verhalen van de looierij’ vertelt van deze geschiedenis in het eerste hoofdstuk. Het is een mooi verhaal van succesvol ondernemen, maar toch roept het ook vragen op. Hoe kan het nu dat een middenstandsfamilie uit Tilburg zo’n groot bedrijf in zo’n korte tijd kan opzetten? Naar het correcte historische antwoord zullen we nog eens op zoek moeten gaan, want het wordt in het boek niet genoemd, maar het ligt voor de hand te veronderstellen dat de oorlog hier iets mee te maken heeft gehad. Slechts 200 km ten zuiden van Oisterwijk, waren het Duitse, het Britse en Franse leger tussen 1914 en 1918 verwikkelt in een verschrikkelijke stellingenoorlog die miljoenen levens zou kosten, maar ook om een ontzagwekkende hoeveelheden materieel vroeg. De vraag naar leer voor de schoenen, riemen, helmen en zadels van soldaten moet enorm zijn geweest in die jaren en daar lagen, hoe cru ook, waarschijnlijk ondanks het handelsverbod mogelijk kansen voor de Nederlandse leerhandel.

In 1920 zal de oorlog, die inmiddels al twee jaar is afgelopen, nog een staartje krijgen. Als gevolg van de Vrede van Versailles moet het Duitse keizerrijk de Elzas afstaan aan Frankrijk en daar staat nu net een grote Duitse leerfabrieken van de firma Adler en Oppenheimer. De eigenaren worden goeddeels onteigend en zijn gedwongen hun hoofdkantoor naar Berlijn te verplaatsen.  Mogelijk moet de firma mede door deze tegenslag op zoek naar nieuwe markten en productie en neemt daarom via haar Amsterdamse tak Almij in 1920 een groot deel van de fabriek in Oisterwijk over. Christ van der Aa blijft echter ook aandeelhouder en zal tot zijn dood in 1941 de directeur blijven.

11_Christ van de Aa_belevingspad.jpg

Bronnen: Van den Berg en anderen, 2016. 100 verhalen van de looierij. KVL Oisterwijk. Oisterwijkse Historische Reeks deel 8. Het Kwartier van Oisterwijk.

Foto’s: Boven: tijdens de KVL belevingspad op 30 oktober 2016 kwam Christ van der Aa voor één dag weer tot leven, en heette de bezoekers welkom in zijn fabriek. (gespeeld door theatergroep Trappaf)
Onder: Christ van der Aa, maker onbekend.