Dit artikel maakt deel uit van het boek KIJK!, over 25 jaar herbestemmen door BOEi.
Erfgoedkenners voorspellen dat dit gebouw over tien jaar een modern monument zal zijn, weet Lucas Vroemen: “Post-65 noemen ze dat; dus ná de Wederopbouwperiode gebouwd. Het stamt uit 1979 en is neergezet voor Regionale Omroep Zuid maar door de zilveren aluminium beplating ziet het er nog steeds heel futuristisch uit.” Vroemen werkte jarenlang in het gebouw toen Omroep Limburg, de opvolger van de ROZ, erin zat.
Sinds het gebouw geen vaste gebruiker meer heeft, is hij betrokken bij plannen rondom de herbestemming. Hij is nu voorzitter van de stichting MuziekLAB ROZ die het markante pand onder de noemer Bankastudios (het staat aan de Bankastraat) gaat exploiteren. Omdat het gebouw ooit speciaal werd ontworpen voor de Regionale Omroep Zuid, zitten er professionele studio’s in. Die zijn sinds de restauratie in 2021 weer volop in gebruik.
Hij heeft weleens gehoord dat dit gebouw ‘de ijskast’ werd genoemd vanwege de opvallende panelen. Die bijnaam slaat zeker niet op de gewenste verhoudingen met de buurtbewoners van Mariaberg, de wijk aan de oostkant van Maastricht, waar het gebouw staat. “We willen graag iets betekenen voor de mensen die hier wonen.” In het verleden had de buurt nog weleens last van de tijdelijke gebruikers van het gebouw: een tijd lang deed het dienst als poppodium De Muziekgieterij en was het een geliefde feestlocatie voor studentenverenigingen. “Dat gaf veel overlast in de wijk.”
Gered van sloop
Het pand is van de sloopkogel gered, zegt Vroemen. Hij is sinds 2016 actief betrokken bij acties om het gebouw te redden, die veel tijd in beslag namen vanwege gecompliceerde gemeentelijke procedures; en er was koudwatervrees: was de Stichting wel voldoende solide? De gemeente gunde de plannenmakers nog wat extra tijd en BOEi kwam in beeld omdat de organisatie eerder in Maastricht actief was bij de herbestemming van het ENCI-verpakkingsgebouw tot cultuurverzamelgebouw, aan de zuidkant van de stad. BOEi had wel ervaring met dergelijke gebouwen en nam nog wat extra financiering mee van de BankGiro Loterij. Zo werd het proces vlot getrokken.
Duurzaamheid
Bij de restauratie die volgde, was duurzaamheid een belangrijk uitgangspunt: het platte dak ligt nu vol zonnepanelen, er is een warmtepomp en het gebouw kreeg een ‘thermische schil’. Die ingrepen zullen de vaste lasten drukken, is de verwachting. Dankzij bijdragen van het Elisabeth Strouven Fonds en de provincie lukte het om flink in duurzaamheid te investeren, zegt Vroemen. Theo van Ballegooy van het Fonds is blij dat het ROZ-gebouw na een tijd van verpaupering nu weer vol in gebruik is. “Dat de gebruikers het betekenis willen geven voor de wijk is ook belangrijk voor ons.” Dat is een van de uitgangpunten in het exploitatieplan, zegt Vroemen. “We gaan uit van het solidariteitsprincipe. Bedrijven die bij ons huren betalen een marktconforme huurprijs, en daardoor kunnen bijvoorbeeld muzikanten of studenten minder betalen. Daar verwachten we als tegenprestatie dan weer wel van dat zij bijvoorbeeld gratis muziekles gaan geven aan kinderen uit de buurt.”
Twee bouwdelen
Het gebouw is een ontwerp van architect Paul Schuffelers van architectenbureau Satijn, uit het nabijgelegen Gronsveld. Het bestaat uit twee delen: de hoogbouw had bij de oplevering – en nu weer – een kantoorfunctie. Hier zitten ‘cultuur-gerelateerde’ bedrijven zoals fotografen, een filmclub en een lokale omroep, RTV Maastricht.
In de laagbouw, die om akoestische redenen bouwkundig los is gehouden van het hogere deel, bevinden zich drie studio’s, waaronder één heel grote. Destijds voor de omroep, nu weer helemaal geschikt voor de huidige gebruikers, zoals muzikanten die er opnames willen maken.
Onder het hele pand zit een grote kelder die vroeger voor opslag werd gebruikt maar nu ingericht is als repetitieruimten. De gebruikersgroep is behoorlijk divers: van bands, koren tot aan een vioolschool. “Ook van de kant van conservatoriumstudenten was er veel interesse. Je kunt je voorstellen dat je niet lekker trombone of cello kunt oefenen als je een kamer huurt in een studentenhuis. Dus die komen nu bij ons.” De belangstelling voor het hele gebouw, was van meet af aan erg groot, zegt Vroemen.
Muzieklessen
Het idee achter de Bankastudios steunt op drie pijlers, zegt Vroemen. Cultuur in de breedste zin van het woord, duurzaamheid, en het vervullen van een sociaal maatschappelijke rol. “Mariaberg is geen rijke wijk, er is relatief veel werkloosheid en we hebben met veel mensen in de buurt gesproken om te onderzoeken waar behoefte aan is. Daar hoorden we dat bijvoorbeeld muzieklessen voor veel kinderen te duur zijn. Ik verwacht dat wij daar van betekenis kunnen zijn.”
Hoe het zich in de toekomst allemaal gaat ontwikkelen is nu nog onduidelijk, maar Vroemen hoopt op ‘cross-overs’, zowel binnen als buiten het gebouw. “Ik denk dan aan leden van een filmclub die een clip maken voor een band. Maar ook aan een rommelmarkt voor de buurt in het parkje waar het gebouw in staat. Of buurtbewoners die met een vrijwilligersvergoeding mee willen helpen om al dat groen om ons heen te onderhouden.”
Meer weten over ‘KIJK!, 25 jaar herbestemmen in Nederland’? Op onze website leest u meer over het boek en hoe u een exemplaar van dit bijzondere boek kunt bemachtigen.
