We lopen nog steeds met Frank van Nieuwburg en Henk Bogaarts door de voormalige Dongecentrale. Bij de grote oranje stoomturbine van ‘Brown Boveri’ stelt de auteur een vraag. De heren kijken even meewarig voor zich uit. “Hij snapt het principe nog niet, Frank, je moet het toch nog een keer uitleggen”, zegt Bogaarts. Dat is juist opgemerkt, de auteur snapt het inderdaad nog niet, dus Van Nieuwburg begint opnieuw: “Ok, in de grootste hal komt lucht binnen samen met aardgas, dat hebben we net gezien, hè? Dat gas en de lucht komen dan bij elkaar in de verbrandingskamer. De verbranding drijft de gasturbine aan en die levert een hete gasstroom, die met buizen naar een ketel met water wordt geleid, die zo wordt verhit. Als het water heet genoeg is krijg je stoom onder hoge druk. Die stoom drijft de turbine aan en as van de turbine loopt door in de generator. De generator wekt de elektriciteit op waar het uiteindelijk om gaat en levert die aan het net.” Nu begrijpt de auteur het wel en kunnen we door naar de volgende ruimte.
Dan blijven de heren staan bij een relatief oude dieselmotor. Eigenlijk een klein apparaat zo vlak onder de grote oranje turbine en ketel. Toch zijn de heren er duidelijk enthousiast over. “Dit is de Nijdam! De plek waar het in geval van nood begon!” zegt Van Nieuwburg en zijn ogen stralen. De vragende blik van de auteur wordt door Bogaarts beantwoord: “Dit hele gebouw, met al die zware machinerie en buizen om ons heen, dient maar een doel: stroom maken. Maar hoe gek het ook klinkt, het gebouw zelf is niet verbonden met het lichtnet. Het is een ‘eiland’. Als er echt een grote calamiteit zou zijn, als het netwerk echt plat lag, zou het hele bedrijf op zwart staan. De vraag is dan dus hoe je vanuit de situatie ‘dood bedrijf’ die enorme installatie weer aan de praat krijgt. Er is dan maar één oplossing, je moet ergens in het klein beginnen en dat is hier, bij deze Nijdam dieselgenerator van misschien wel 60 jaar oud.” “En hoewel zo’n calamiteit eigenlijk nooit voorkwam, hebben we er tot aan mijn pensioen op geoefend”, voegt Van Nieuwburg in. “Als je de Nijdam aan de gang kreeg, had je een beginnetje en vandaar ging het verder, stap voor stap, weer opbouwen 128 Megawatt.” Als de nood echt aan de man was, werd zo het elektrisch licht van Noord Brabant letterlijk uit één theekopje diesel en een vonk uit duisternis geboren.
Foto boven: Frank Nieuwburg (r) en Henk Bogaarts (l) bij een van de oudste stukken installatie in De Donge (foto Jobbe Wijnen 2017).
Foto onder: “Dit is waar het in geval van nood begon!” De generator die de hele centrale bij een totale black-out weer kon opstarten (foto Jobbe Wijnen 2017).
