BOEi Blog – Door Iris Moons
Kent u de conflicten die spelen rondom het herbestemmen van kerken? Weet u hoe hiermee om te gaan? Niet echt? Of juist wel?! Lees dan deze blog, wellicht kunnen we elkaar helpen!
De komende tien jaar zullen er tussen de 1500 en 4500 kerken de deuren moeten sluiten. Om deze kerken te redden van de sloopkogel, kunnen we ze herbestemmen. Herbestemmen is een kwestie van concessies doen. Elke stakeholder heeft een eigen doel. Deze doelen kunnen niet los van elkaar worden gezien en elke stakeholder maximaal tegemoetkomen is onmogelijk. De oplossing: het optimale doel bereiken. De vraag: hoe?
Fig. 1: De decisionmaker zit vast in de complexiteit van de eisen van alle belanghebbenden Bron: Den Heijer, inaugurale speech.
De stakeholder die in het midden van deze partijen zit, is cruciaal voor het bereiken van dat optimale doel, de ideale balans. Ik noem dit de decisionmaker, zie onderstaand figuur. Dit zijn mensen of organisaties die de neuzen één kant op willen krijgen om tot die optimale herbestemming te komen. Daarvoor kruipen zij idealiter op de stoel van andere partijen en verdiepen zij zich in hun positie. Zij informeren waarom een doel niet maximaal behaald kan worden. Zij overtuigen waarom dit ook voor hen positief zal zijn. Verdiepen. Informeren. Overtuigen. Dat is een zware taak.
Onderzoek
Door decisionmakers te interviewen, probeer ik te achterhalen welke conflicten er op tafel komen en hoe men hier het beste mee om kan gaan. Ik zoek dan ook kerkencasussen waar veel gedoe is geweest in het herbestemmingsproces. Wat voor soort kerk het is, waar die staat en welke nieuwe functie erin zit laat ik buiten beschouwing. De reden hiervoor is dat elke kerk specifieke omstandigheden kent. De informatie uit de interviews gebruik ik niet alleen voor het vinden van de optimale oplossing. Ik test ook meteen een ander deel van mijn onderzoek: Het verruimen van het oplossingskader van leegstaande kerken. Zo probeer ik een generiek oplossingskader te ontwikkelen om de decisionmaker te helpen. Dit is lastig in zo’n divers wereldje, dat weet ik. Maar dat is wel mijn doel.
Aan de hand van een aantal vragen check ik welke stappen er worden doorlopen en of dit overeenkomt met het theoretische stappenplan gebaseerd op het DAS-frame (Designing an Accommodation Strategy):
|
|
Wat? |
Hoe? |
Uitkomst |
Voorbeeld |
|
|
Stap 1 |
Beoordeling van de huidige situatie |
Informatie zoeken |
Sterktes
Zwaktes |
Een kerk is een gebouw met maatschappelijke bestemming
Hoge restauratiekosten |
|
|
Stap 2 |
Beoordeling ontwikkelingen & trends |
Informatie zoeken / brainstorm |
Kansen
Bedreigingen
Strategie |
Nieuwe bestemming
Sloop & verkoop grond
Herbestemming met maatschappelijke functie |
|
|
Stap 3 |
Referentieprojecten strategie stap 2 |
Voorbeelden selecteren & afwegen |
Lessen & aanpak |
Bibliotheek, ontmoetingscentrum |
|
|
Stap 4 |
Aanpak lege kerk > nieuwe functie |
Plan opstellen |
Stappenplan |
Vergunningen aanvragen, stakeholders betrekken…. |
|
Dit stappenplan vormt de basis van mijn onderzoek, gecombineerd met de perspectieven van figuur 1. In elke stap geldt: verdiepen, informeren, overtuigen. In stap 3 komen de interviews aan bod. In die stap wil ik ook een database van referentieprojecten maken. Voor stap 4 wil ik een stappenplan of beslisboom ontwikkelen. Mijn doel is om die tool daadwerkelijk te laten gebruiken in het herbestemmingsproces van kerken.
Voorlopige conclusie
Tot nu toe zijn mijn bevindingen dat deze stappen niet altijd worden doorlopen. Soms worden zelfs de eerste drie stappen overgeslagen en wordt er direct naar een nieuwe functie gekeken. Soms worden ze wel doorlopen, maar wordt er niet altijd rekening gehouden met de verschillende perspectieven. Soms komt de aanpak van de decisionmaker opvallend dichtbij de theoretische aanpak. En toch komen er dan conflicten om de hoek kijken.
Hoe dit komt, hoe er tot de optimale oplossing gekomen kan worden en hoe het oplossingskader kan worden verruimd zal de komende maanden duidelijker worden. Met die informatie ga ik handvaten ontwikkelen om te dealen met deze uitdaging.
Oproep
Denkt u aan het midden van die tafel te hebben gezeten in een problematisch of uitdagend herbestemmingsproject van een kerk? Lijkt het u leuk een bijdrage te leveren aan mijn onderzoek? Of bent u wellicht geïnteresseerd in mijn resultaten? Schroom dan niet om mij even een mailtje te sturen via onderstaand e-mail adres! In juli verwacht ik mijn studie aan de TU Delft en dus dit onderzoek af te ronden.
