Het typeert de werktuigbouwkundigen: als de koffiemachine aan het begin van ons interview niet werkt, bemoeien Frank van Nieuwburg (1948) en Henk Bogaarts (1958) zich direct met de techniek. “Nee, je moet die hendel omhoog doen, zodat het oude cupje automatisch naar onderen valt.” Zelfs deze ‘installatie’ boeit hen… en zo was het bij de PNEM* vroeger overal.
We hebben gedrieën afgesproken op de voormalige Dongecentrale om de heren eens voluit te laten vertellen. We hopen voor het project ‘Mensen vertellen over Monumenten’ een indruk krijgen van hoe het er hier aan toe ging. Kenmerkend voor veel industrieel erfgoed is dat na sluiting de oud-werknemers voorgoed buiten de poort staan. Dat is jammer van de verhalen die daarmee vaak uit het pand verdwijnen en verloren gaan. Daarom halen we ze zeven jaar na de sluiting van de centrale gewoon weer naar binnen.
Van Nieuwburg kwam als PNEM medewerker midden jaren 70 te werken op de Dongecentrale. “Er gebeurde in het gebouw op dat moment helemaal niks. Het was tijdens de overgang tussen kolen en gas voor ‘de Donge’. De nieuwe STEG (SToom En Gas) installatie moest nog worden gebouwd en ik ben er vanaf het begin bij geweest.” Bogaarts is van oorsprong scheepsbouwkundige en was betrokken bij de bouw van de Amercentrale 6 tot en met 9. De Donge kent hij niet zo goed, maar van Nieuwburg kent hij wel al jaren en hij is uit pure interesse voor de centrale meegekomen.
Nadat het met vereende kracht gelukt is drie kopjes koffie te produceren en nuttigen, leidt Van Nieuwburg ons door grote hallen. Zijn voeten kennen nog precies het aantal treden van de stalen trappen tegen de gasturbine en waar zijn handen de reling moeten grijpen om vloeiend door een bocht te komen. Hij vliegt naar boven of hij er gisteren voor het laatst was; de auteur van strompelt hijgend achter hem aan. “Oh nee, kijk nu”, zegt hij dan in de krappe ruimte in de gasturbine, “Er zit roest op de stalen stel-pen! Dat zouden we in mijn tijd echt niet gepikt hebben!”
In de STEG-controlekamer wijzen de heren beiden op een papieren installatie-diagram dat op de controleborden is geplakt. “Wat hebben ze nu gedaan? Een stroomschema? Dat je hier aan de STEG zou werken en niet uit je hoofd weet hoe hij in elkaar zit, dat kan echt niet! Wat een blamage!” Eerder wees Van Nieuwburg ook al op het kleurenschema van de leidingen: donkere en lichte kleuren die het onderscheid aangeven tussen de ingaande en uitgaande stromen van de stoom en watertanks: “Dat is dus echt voor de loosers, hè, dat je de kleuren nodig hebt om te bepalen wat wat is. Als je hier werkte, dan wist je dat gewoon.”
*PNEM: Provinciale Noord-Brabantse Elektriciteits Maatschappij
Foto boven: “In de STEG-controlekamer wijzen de heren beiden op een papieren installatie-diagram” (Foto Jobbe Wijnen, 2017).
Foto midden: “Gekleurde leidingen, dat is dus echt voor de loosers, hè” (Foto Jobbe Wijnen, 2017)
Foto onder: De turbinehal in de Dongencentrale (Foto Jobbe Wijnen, 2017)
Tekst: Jobbe Wijnen
