Op kerstavond 1945 ging de Regionale Omroep Zuid (ROZ) de lucht in. Met behulp van een Amerikaanse legerzender op het vliegveld in Beek werd dagelijks een radioprogramma uitgezonden. De omroep was bedoeld om het gezag in de roerige Zuid-Limburgse mijnstreek te herstellen. Er was namelijk veel sociale onrust in de mijnregio na de oorlog vanwege slechtere werkomstandigheden en gebrek aan voedsel en kleding. Positieve propaganda via de nieuwe radiozender moest dit tegengaan en er aan bijdragen het gezag van de overheid te herstellen. De mijnwerkers moesten hun verantwoordelijkheid tonen voor de opbouw van de Nederlandse economie, en zorgen voor een topproductie van steenkool. Deze ROZ was van 24 december 1945 tot en met 1 januari 1988 de radiozender van de provincie Limburg en de eerste regionale omroep van Nederland.
Vanaf 1950 werden de uitzendingen steeds meer divers. In 1952 werden er door de ROZ cabaretavonden georganiseerd, waarvan de opbrengst naar het Anjerfonds ging en in 1959 werd een concert van de Amerikaanse band “Yale University Concert Band” uitgezonden. De radiozender groeide en in 1964 bracht het bestuur van de Nederlandse Radio Unie een bezoek aan de ROZ. In de jaren ’60 en ’70 kwam er een dagelijks nieuwsprogramma en werden de programma’s meer politiek en cultureel gekleurd. Tevens kwamen er sociale vraagstukken aan bod, zoals tijdens een forumdiscussie met de titel: “Het valt niet mee om vader te zijn (of zoon, dochter of moeder)”. Hierin werden zaken over het hedendaagse leven besproken. Er kwamen in 1968 ook nieuwe programma’s bij zoals: Jazz sociëteit en Journaal van de kunst.
Op naar een nieuw gebouw
De ROZ kreeg steeds meer luisteraars en inkomsten. In een krantenbericht uit 1975 werd gesteld dat de radiozender zich jaarlijks met 1,1 miljoen gulden bedruipt van de kijk- en luistergelden en de opbrengsten van de STER-reclame. In dit jaar werd een bezoek aan Maastricht gepland door de Nederlandse Radio Unie, waarbij aandacht was voor het ‘nieuwe winterprogramma’ voor totaal eigen cultuur en het 30-jarig Jubileum van de ROZ. Het jubileumprogramma zal uitgezonden worden onder de naam “Potverteren” (het uitgeven van gezamenlijk gespaard geld). Dit zou kunnen verwijzen naar het feit dat een jaar daarvoor besloten werd dat er een nieuw studiogebouw moest komen. Dit nieuwe gebouw zou een “prettige zaak zijn voor de mensen die er onder modernere omstandigheden zullen gaan werken”. Daarbij vroeg men zich af of het ook een nieuw geluid zou betekenen. Door het veranderende leefpatroon van de mensen werd er in krantenberichten geschreven: “Het zou prettig zijn als de ROZ niet alleen in een nieuw gebouw, maar ook met een nieuw modern geluid kwam”. De aankoop van de grond voor het nieuwe gebouw en het architectenplan kostte zo’n 400.000 gulden en men dacht dat de nieuwbouw zo’n 1,3 miljoen gulden zou gaan kosten. Dit bleek echter te laag ingeschat: de bouw met inrichting en al zou ongeveer 6 miljoen gulden gaan kosten, waarbij de geplande liftinstallatie achterwege moest blijven.
Het Ruimtevaartcentrum
In 1979 werd het nieuwe studiogebouw aan de Bankastraat in gebruik genomen. In de volksmond werd het gebouw met zilverkleurige buitenbekleding ‘het Ruimtevaartcentrum’ genoemd. In een krantenartikel uit 1979 werd geschreven: “Het gebouw doet nogal futuristisch aan: het is ongebruikelijk van vorm en van buiten bovendien met aluminium bekleed. Daardoor kreeg het van de Maastrichtenaren al meteen diverse bijnamen – o.a. Cape Canaveral (een van de grootste ruimtevaartcomplexen ter wereld) – en veel kritiek. De ROZ nodigde daarom als nieuwe buur alle buurtbewoners uit om tijdens een directe radio-uitzending het nieuwe gebouw binnen te lopen en er over te zeggen wat men wilde zeggen. Er kwam zelfs een carnavalsorkest aan te pas (zie de video van Beeld en Geluid).
Tekst: Nadine Versluis stageverslag en Culturele Biografie Bankastudios, 2021
Bewerking: Jobbe Wijnen | BOEi)
Foto: Jan van Dalen
