Geschiedenis van het ENKA Kantinegebouw

Na beschadiging van de oorspronkelijke schaft- en kleedlokalen van de ENKA in de Tweede Wereldoorlog werd in 1950-1951 een nieuw was-, kleed- en schaftlokaal gebouwd. De vooruitstrevende directie heeft het ca. 4000 m² grote Kantinegebouw destijds laten ontwerpen voor het welbevinden van het personeel. Het ontwerp van de architect D. Masselink was voor die tijd zeer modern en gerieflijk. Het diende dan ook als voorbeeld voor vele andere bedrijfskantines in het land.

Het Kantinegebouw was via loopbruggen verbonden met de productiegebouwen van de kunstzijdefabriek. In de parterre en op eerste verdieping bevonden zich de kleed- en waslokalen. Op de tweede verdieping waren drie schaftruimtes: een grote voor mannelijk fabriekspersoneel, een voor de fabrieksmeisjes en een voor het kantoorpersoneel.  Vanaf 1965 nam de vraag naar kunstzijde af en was er zware concurrentie van lagelonenlanden buiten Europa. Dit leidde uiteindelijk tot het sluiten van de fabriek in 2003.

Herbestemming tot “brede school”

Op 23 september 2020 opende CNS-basisschool ‘De Ontdekking’ haar deuren met 9 lokalen in het souterrain van het voormalige Kantinegebouw. Enkele maanden later, in juli 2021, is begonnen met de uitbreiding van de school en de inbouw van het kinderdagverblijf en de buitenschoolse opvang op de overige twee verdiepingen. Na jaren leegstand krijgt dit opvallende gebouw nu dagelijks kinderen over de vloer. Het gebouw is herbestemd tot duurzame ‘“brede school” met basisschool De Ontdekking in het souterrain en op de eerste verdieping en Bzzzonder (kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang) op de eerste en tweede verdieping. Bij de herbestemming van dit was-, kleed- en schaftlokaal is de intrinsieke kwaliteit en schoonheid van het jaren ‘50 gebouw zo veel mogelijk in stand gehouden en zijn de nieuwe functies geland binnen de bestaande structuur. De ontwerpprincipes licht, lucht en ruimte van het pand passen perfect bij de nieuwe functies als school, kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang en ruimtes voor het samenzijn en vergaderen van buurtbewoners en andere maatschappelijke instellingen.

Het voormalige Kantinegebouw bestaat uit een betonconstructie met prefabgevels en een enorme hoeveelheid stalen kozijnen met enkelglas. Kenmerkend zijn de ‘vleugels’ van het gebouw op de tweede verdieping: de luchtbruggen naar de voormalige productiegebouwen. Het pand is in 2011 door BOEi gekocht waarna in 2013 gestart is met de cascorestauratie. De nieuwe functie van het bijzondere pand stond in 2014 al vast: het moest een brede school worden voor de nieuwe wijk op het oude ENKA terrein.

Zes jaar later is de school met 17 klassen en ruim 500 leerlingen gereed en voorzien van een BENG-predicaat (Bijna Energieneutraal Gebouw). Door de isolatie van de gebouwschil, de inzet van gebiedsgebonden duurzame warmtelevering en gebouwgebonden duurzame elektriciteitsopwekking voldoet de school in het rijksmonument aan de BENG-eisen. Bij de herbestemming van het kantinegebouw is de charme van het rijksmonument behouden terwijl toch het BENG-predikaat voor de basisschool is behaald. Dit was een flinke uitdaging voor het van oorsprong niet geïsoleerde betonnen gebouw met enorme vlakken enkelglas in stalen kozijnen. Het gebouw moest aan zowel de monumenteneisen als de eisen voor een schoolgebouw ‘Frisse scholen klasse B’ voldoen.

Meer informatie over de duurzame maatregelen bij het kantinegebouw en andere BOEi projecten is hier te vinden.

Meer ENKA?

• Bekijk hier de projectpagina van het door BOEi herbestemde Westhal
• Bekijk hier de projectpagina van het Poortgebouw van de ENKA
• Lees hier de verhalen over de ENKA
• Bekijk de foto’s van Jan van Dalen in de Beeldbank BOEi
• Kijk voor meer informatie over de gebiedsontwikkeling op de website van ENKA Ede
• Bekijk hier de projectpagina van de twee schoorstenen op het terrein